Rosjanie nie gęsi

Polecam dwa niedawne wpisy na blogu Henry’ego Jenkinsa, poświęcone rosyjskim fanom Harry’ego Pottera.

Jenkins prezentuje tekst Kseni Prasołowej, Rosjanki badającej rodzimy fandom. Całość zainteresowała mnie o tyle, że o w jej analizach widać wyraźne analogie do tego, co działo i dzieje się w Polsce. Tak więc kluczową sprawą są amatorskie tłumaczenia i fan-fiction, ale z dużą rezerwą traktuje się gatunek „slash”. Rolę amerykańskiego Star Treka pełni Władca Pierścieni, a stosunek amatorów do praw własności intelektualnej jest znacznie bardziej swobodny, niż za oceanem (Prasołowa wywodzi to z leninowskiego założenia, że sztuka ma służyć ludziom). Oczywiście są też różnice – pomimo naszych uprzedzeń Rosja to wielki kraj, więc aktywność i osiągnięcia fandomu wydają się większe, czego przykładem może być np. stworzona przez fanów Pottera gra role-playing. Są też pozycje, które u nas w oficjalnym obiegu wydawniczym funkcjonować by nie mogły, a w Rosji – podobnie jak choćby w Chinach – już tak. Przykładem jest choćby (nie)sławna Tania Grotter – z jednej strony czerpiący z popularności książki Rowling „pirat”, z drugiej – seria wpisująca się w długoletnią tradycję, sięgającą Tołstoja (zainteresowanym polecam Jeszkowa, którego Ostatni władca pierścienia ukazał się także w Polsce).

Notki znajdziecie tutaj i tutaj. Całość powinna być interesująca nie tylko dla osób badających społeczności fanowskie. Mnie skłoniła do refleksji, że zajmując się najnowszymi zjawiskami kulturowymi, zbytnio koncentrujemy się na krajach anglosaskich. Oczywiście – choć to paradoks – najłatwiej znaleźć informacje o tym, co dzieje się w USA. W konsekwencji jednak często zaniedbujemy to, co kulturowo nam bliższe. Wpisy Jenkinsa to kolejny dowód, że w Runecie (rosyjskojęzycznej części internetu) dzieją się rzeczy fascynujące, często bardziej oryginalne, niż w Stanach Zjednoczonych, gdzie gorset praw autorskich nieco jednak dusi oddolną aktywność.