Kultura i Historia

Zbudowany na bazie pisma naukowego wortal „Kultura i Historia” ma szansę stać się jednym z ciekawszych spośród poświęconych naukom humanistycznym i społecznym miejsc w polskiej sieci. Myślę, że warto mu się przyjrzeć z jeszcze jednego powodu: to udana hybryda otwartego serwisu internetowego i bardziej zamkniętej, „eksperckiej” publikacji akademickiej.

Już kilkakrotnie pojawiała się u nas dyskusja o pismach naukowych w sieci, choćby we wpisie Alka o pismach socjologicznych, których redakcje przeważnie mają dość konserwatywne podejście do udostępniania materiałów w sieci. Zresztą nie chodzi tu tylko o socjologów – nie chcę zasłaniać się kimś innym, bo sam współtworzę kwartalnik „Kultura Popularna”, którego zawartość jak dotąd tylko w niewielkiej części jest dostępna online. To poważny problem całej polskiej humanistyki – specjalistyczne pisma mają niewielki nakład, są trudno dostępne i przez to publikujący w nich autorzy sporadycznie prowadzą ze sobą dyskusję. Jako wykładowca nie mam też złudzeń, że artykuły niedostępne w internecie mają niewielkie szanse dotarcia do studentów. Z drugiej strony autorzy najczęściej nie otrzymują za przygotowane teksty pieniędzy, a podstawową formą „wynagrodzenia” są punkty KBN, z których pracownicy naukowi muszą rozliczać się na uczelniach, lub przynajmniej publikacja w piśmie recenzowanym, a więc takim, które można wliczyć do swojego naukowego CV. Dlatego autorzy w ogromnej większości unikają internetu, który staje się domeną publikacji studenckich – bo już doktorant z reguły woli „oszczędzać” teksty do wydawnictw recenzowanych. Że ten problem można obejść, pokazuje właśnie przykład „Kultury i Historii”.

„Kultura i Historia” powstaje w Zakładzie Teorii Kultury i Metodologii Nauk o Kulturze Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Jak możemy przeczytać na stronie, zaczęło się od pierwszego polskiego recenzowanego pisma wydawanego w internecie, które ukazuje się od roku 2001. Czyli z jednej strony mamy dostępność tekstów, z drugiej – periodyk redagowany na zasadach pełnoprawnej publikacji naukowej. Niedawno do pisma dołączyły kolejne, udostępniane na licencji CC działy, w tym linki do materiałów z sieci i teksty udostępnione twórcom portalu, informacje o nowościach wydawniczych czy ambitny projekt stworzenia zbioru haseł związanych z szeroko rozumianym kulturoznawstwem. Jak rozumiem ta druga część wortalu jest jak najbardziej otwarta na pomoc współpracowników, którzy zgłoszą się przez sieć. Muszę przyznać, że bardzo mi się to połączenie podoba, bo wydaje się godzić interesy podlegających instytucjonalnym wymogom autorów, równocześnie dbając o popularyzację wiedzy i wykorzystanie stworzonego „brandu” do budowy kolejnych, bardziej otwartych inicjatyw. A że są potrzebne, nie mam wątpliwości. Ja sam w roku 1999 razem z przyjaciółmi – Kasią Michalską i Arturem Stefańskim – założyłem Cyberforum, chyba pierwszy humanistyczny portal w polskiej sieci. Po kilku latach pochłonięci innymi sprawami zdecydowaliśmy, że kończymy z tym czasochłonnym hobby i nie wykupiliśmy domeny na kolejny rok. Do dziś jednak zdarza mi się spotykać ludzi, którzy pamiętają tamtą inicjatywę i ciepło się o niej wyrażają, co dowodzi, że takie działania mają sens. Nam zabrakło zapału ale mam nadzieję, że z „Kulturą i Historią” będzie inaczej – w tym wypadku wyraźna instytucjonalna afiliacja może być zaletą.