Radiohead: rewolucja ma się dobrze

Robert Sankowski w dzisiejszej Gazecie Wyborczej pisze, że w kilka miesięcy po premierze „In Rainbows” Radiohead widać już, że nie była to taka rewolucja na rynku muzycznym, jaką ją okrzyknięto („Odwołana rewolucja Radiohead”):

Minęło jednak kilkanaście tygodni, a sytuacja wróciła do normy. Już na początku października (w momencie internetowej premiery „In Rainbows”) było jasne, że zespół wyda jednak płytę także na tradycyjnym nośniku.

Jednak Sankowski myli się co do istoty tej rewolucji – nie polegała ona na tym, że Radiohead miałby wydać płytę wyłącznie w sieci – lecz na tym, że zespół posiada pełne prawa do albumu i robi z nim, co chce – np. najpierw wrzuca do internetu i zarabia ile się da, a potem sprzedaje prawa do wersji na CD wytwórni i ponownie zarabia, ile się da. A przy okazji narzuca wytwórniom swoje warunki.

Dużo istotniejsze wydaje mi się pytanie, „czy tę rewolucję da się wyeksportować” – na ile model Radiohead mogą powielić inni twórcy.

Wracając do tekstu Sankowskiego, nie zgadzam się też z cytowanym anonimowym „ekspertem branżowym”, według którego piractwo to mały problem w porównaniu z legalnym wykorzystywaniem internetu do rozpowszechniania muzyki – przez samych artystów. Oczywiście, jest to trend istotny. Ale piractwo również jest siłą niebagatelną, czego przykładem jest choćby same „In Rainbows”, dostępne na pirackich torrentach w chwilę po otworzeniu drzwi legalnego sklepu sieciowego. Wyobrażam sobie, że wśród grup warezowych toczyła się zażarta walka o tytuł tego, kto pierwszy wpuścił w sieć piracką kopię płyty… A tak naprawdę, w przypadku legalnie i swobodnie dostępnych treści trudno mówić o piractwie – pytanie tylko, czy twórca potrafi wykorzystać odpowiednio wszystkie kanały dystrybucji (łącznie z pirackimi) – np. czy Radiohead jest w stanie zaproponować dobrowolną opłatę także osobom ściągającym „piracki” torrent.

Podobnie nie rozumiem argumentu innych cytowanych przez Sankowskiego krytyków, że

wrzucając „In Rainbows” do sieci i pozwalając decydować fanom o cenie płyty, naraziła się na straty, gdy wielu internautów ściągnęło ją po prostu za darmo.

Nie rozumiem, czemu uparcie uważa się, że niesprzedany egzemplarz oznacza dla artysty stratę – przyjmowane implicite założenie, że każdy, kto ściągnie płytę za darmo kupiłby ją również za pieniądze, jest w oczywisty sposób błędne. Sam Sankowski zauważa, że wersja CD jest na pierwszym miejscu list sprzedaży – czyli wersja sieciowa nie zaszkodziła, a przyniosła zespołowi dodatkowy milion dolarów (według najbardziej konserwatywnych szacunków). Ogólnie rzecz biorąc, myślę że ocenianie średniej ceny wybranej przez internautów z uwzględnieniem wszystkich kopii pobranych za darmo jest błędem – gdyż w fałszywy sposób zaniża sprzedaż opartą na dobrowolnej wycenie. Po uwzględnieniu jedynie opłaconych egzemplarzy okazuje się, że internauci płacili średnio przyzwoite $6. Na iTunes album będzie wprawdzie kosztował 8 funtów, czyli około $16 – ale Radiohead otrzyma jedynie 14% tej sumy, czyli niecałe $2,5. (Nieco na marginesie – Chris Anderson zarzucił ostatnio Trentowi Reznorowi, że źle ocenił sukces eksperymentu, jakim było wrzucenie do sieci, na zasadach podobnych do tych zastosowanych przy „In Rainbows”, płyty Saula Williamsa).

Podsumowując: rewolucja „In Rainbows” ma się dobrze – choć warto pamiętać, że według członków zespołu nie kierowała nimi rewolucyjna chęć wywrócenia do góry nogami rynku muzycznego.

Zamiast więc, jak Sankowski, odwoływać rewolucje, lepiej ich pilnie wypatrywać – bo w 2007 roku byliśmy świadkami co najmniej dwóch: odchodzenia wszystkich majorsów od zabezpieczeń DRM oraz dalszego spadku sprzedaży płyt CD (o 15% w 2007 roku), który może być sygnałem upadku owych majorsów (o ile nie zmienią modelu biznesowego).