Papier jednak passé?

Okazuje się, że kolejny „mit epoki internetu” zyskuje aktualność. Przed dekadą wiele pisano o końcu papierowych nośników informacji, jednak szybko okazało się, że efekt usieciowienia jest dokładnie odwrotny – przy wzroście dostępności i produkcji tekstów zużycie papieru zamiast spadać, wyraźnie wzrosło. Dopiero teraz ten trend zaczyna się zmieniać.

Pisze o tym „NY Times”, który zamieścił interesujący tekst Pushing Paper Out the Door. Według przywoływanych w nim danych z roku 2005, w niektórych krajach wysoko rozwiniętych zużycie papieru na głowę mieszkańca wyraźnie spada. Wśród najbogatszych zużycie w latach 2000-2005 obniżyło się średnio aż o 6%. Największy spadek zapotrzebowania na papier widać w takich krajach jak Finlandia, Kanada, Szwecja, Singapur, Słowacja i Turcja. Przyczyną tego zjawiska jest najprawdopodobniej fakt, że Informacja coraz częściej zachowuje swój niematerialny kształt: nie tylko chętniej czytamy z ekranu, ale i coraz więcej w rozwiniętych krajach publikacji elektronicznych i rozwiązań takich jak e-bilety czy e-głosowanie. Autorka tekstu w „NYT”, Hannah Fairfield, uważa jednak, że rewolucja w dużej części dokonuje się w domach, gdzie drukarki są wolniejsze niż w biurach i gdzie użytkownicy sami ponoszą koszty ich eksploatacji.

Oczywiście nawet jeśli trend się utrzyma, do „świata bez papieru” droga wciąż daleka, co doskonale widać na przykładzie Finów, którzy – pomimo odnotowanego spadku zużycia – wciąż są najbardziej „papierożernym” narodem na świecie. W skali globalnej też trudno liczyć na oszczędności, bo choć najlepiej rozwinięci drukują mniej, to równocześnie w krajach rozwijających się, takich jak Chiny, zużycie papieru szybko rośnie. Nie ma się też co łudzić, że świat bez (dużego zużycia) papieru, jeśli nastanie, będzie ekologicznym rajem – ewentualne korzyści z ograniczenia produkcji papieru przesłoni szybko rosnące zużycie energii. Na ekonomiczną i ekologiczną rewolucję przyjdzie więc jeszcze poczekać. Sądzę więc, że w chwili obecnej przywoływana statystyka wskazuje raczej na zmiany w podejściu rozwiniętych społeczeństw do dokumentów elektronicznych, ich rosnące oswojenie. Choć oczywiście proces nie jest bezbolesny. Warto rzucić okiem na listy, które w reakcji na tekst przesłali do „NYT” czytelnicy. Znajdziemy tam m.in. taki fragment, odnoszący się do artykułu i ilustracji przedstawiającej dom przyszłości:

Przedstawiona wizja domu bez papieru jest przygnębiająca. Puste półki na książki. Na stoliku kawowym nie ma żadnej gazety ani czasopisma. Czy „elektroniczny barman” z 500 przepisami na drinki jest ostatnim łącznikiem z cywilizacją?

Czy ta tęsknota za papierem okaże się nieuleczalna? O pomoc można zawsze zwrócić się do barmana, choćby i elektronicznego.