„Jak nie piracić w internecie” – po dyskusji w Gazecie

Gazeta Wyborcza opublikowała w sobotę zapis dyskusji „Czy ścigać za ściąganie w sieci?” (pod nienajlepszym tytułem, choć może lepiej oddającym motywy przewodnie: „Jak nie piracić w internecie”). Polecam lekturę – choć warto mieć świadomość, że jest to bardziej remiks niż zapis dyskusji – dużo wątków, które pojawiło się na żywo, zostało wyciętych, a  doszła redakcja tekstu, służąca dodaniu dyskusji nowej dramaturgii.

Najpierw ogólna uwaga. Część uczestników spotkania narzekało, że spotkanie było nie na temat, bo mało dyskutowaliśmy o ściganiu piractwa. Tematykę tę próbował zresztą „narzucić” przedstawiciel ISOC Polska, który opowiadał o bieżących próbach wprowadzenia przez Francję surowych kar za nielegalną wymianę plikami w sieci.

Dyskutanci rzeczywiście nie podjęli tematu – jednak pośrednio, moim zdaniem, się do niego odnieśli. Trójka przedstawicieli wydawców (publicznych – takich jak PWA – oraz komercyjnych, Wirtualnej Polski i Agory), opowiadając o swoich działaniach, pokazywali raz za razem, że istnieją legalne sposoby ściągania, w przypadku których nie ma celu się zastanawiać, czy ścigać czy nie. A że są to często działania pilotażowe, marginalne w skali działań tych i innych wydawców, lub podejmowane z dużym trudem – to inna sprawa. Mottem tej części dyskusji mógłby być cytat z pełnomocnika ZPAVu Marka Straszewskiego, który powiedział kiedyś, że „legalne opcje zmniejszają piractwo”.

Oczywiście w dyskusji, która dotknęła wielu różnych tematów i wątków, pojawiały się też głosy inne. Ale w dużej mierze udało nam się – co moim zdaniem jest sukcesem – uniknąć rozmawiania o szkodliwości piractwa lub wyjaśniania sobie, że dystrybucja w sieci może być darmowa, legalna, i z pożytkiem dla wszystkich.

Żałuję natomiast, że w czasie dyskusji nie został pociągnięty wątek, który starałem się wprowadzić na samym początku – że nielegalna z punktu widzenia prawa wymiana ma potężne, i to pozytywne, skutki kulturowe. W odpowiedzi Dominika  Herburt-Heybowicz stwierdziła, że piractwo to kradzież, a kradzież jest karalna. I dyskusja została ucięta. „Kradzież” niestety jest słowem-wytrychem, które robi ze zjawiska piractwa temat tabu – i utrudnia przyjrzenie się jemu z bliska, i na chłodno.

Natomiast zabrakło w zapisie dwóch ważnych dla mnie wypowiedzi.

Po pierwsze, Kamil Przełęcki powiedział, że o ile trzy lata temu na spotkaniu Salonu Creative Commons uważał otwarte modele dystrybucji za dziwny pomysł, to dziś jest przekonany, że twórcy i wydawcy powinni swobodnie udostępniać niektóre treści – i podkreślił, że nie oznacza to rezygnacji z komercyjnych modeli dystrybucji. To dla mnie ważny sygnał, że w dłuższej perspektywie czasowej Creative Commons i pokrewne modele mają szansę zyskać sojuszników w mainstreamie kultury, także komercyjnej.

Po drugie, Wojciech Orliński powiedział do Michała Merczyńskiego, że cieszy się, że PWA wydaje piękne płyty z filmami, a nie wrzuca ich do Sieci na jakiejś licencji Creative Commons. Taka opozycja jest sporym nieporozumieniem. Sam bardzo lubię eleganckie produkcje PWA – ale uważam, że równie dobrze można by je udostępnić w internecie, najlepiej równolegle. Bo jak pokazuje sukces formatu mp3, nie wszystkim zależy na okładkach i jakości hi-fi. Jeszcze większym nieporozumieniem jest wspominanie o CC, bowiem decyzja o stosowaniu licencji nie ma związku z wybranym formatem i nośnikiem dystrybucji. O czym najlepiej świadczy przykład Trenta Reznora, który jedną z wersji płyty Ghost I-IV (wydanej na licencjach CC), wypuścił jako limitowaną, ekskluzywną edycję 2500 sygnowanych kopii (na której zarobił 3/4 miliona dolarów).

Zabrakło też Krzysztofa Cugowskiego – bardzo byłem ciekaw jego zdania. I przez to, niestety, mogły pojawić się zarzuty, że wydawcy mówią w imieniu artystów (więcej o tym w następnym wpisie, jutro).