Artyści vs Ściągacze, czyli kilka słów o dzisiejszej debacie

Brałem dziś udział w dość egzotycznym spotkaniu – debacie „Artyści vs Ściągacze”, którą zorganizował na Chłodnej 25 dziennik Metro.

Lista gości była imponująca (choć ta ilość uczestników była też przekleństwem dyskusji) – zjawili się m.in. Kazik, Jurek Owsiak, Sidney Polak, LUC i Hirek Wrona. Był też menadżer Kayah, prawnik Bussines Software Alliance oraz Sławek Pietrzak (SP Records) i Muniek Staszczyk (ale wyszedł, zanim zdążył się odezwać). Po drugiej stronie (choć pewnie nie do końca identyfikującej się z nazwą „Ściągacze”) zasiedliśmy Jarek Lipszyc i ja. Całość moderował Artur Kurasiński.

Zakładam, że nagrania ze spotkania pojawią się w sieci – spotkanie rejestrowało zarówno „Metro”, jak i Jarek Lipszyc. Relację zapowiada też na swoim blogu Artur. Mam też świadomość, że czytelnicy tego bloga nie dowiedzą się z tych relacji wiele nowego – bo rewolucyjnych ustaleń nie było, wszyscy dość dobrze grali swoje rozdzielone już przed spotkaniem role. Dlatego tylko kilka punktów mojego komentarza:

1. Na początek – pomimo ewidentnych uproszczeń i tęsknoty za jednozdaniowymi hasłami (rozumiem, taka estetyka) – podoba mi się inicjatywa „Metra”. Dziennik – co trzeba podkreślić – dopuszcza w dyskusji różne głosy (na ich stronie możecie znaleźć dzisiejszy numer, w którym znajduje się m.in. rozmowa z Alkiem), nie tylko tradycyjnie rozumianych środowisk twórczych. Cieszy mnie też, że całą akcją zainteresowało się Ministerstwo Kultury (i DN) – czas pokaże, na ile to zainteresowanie realne, ale miło, że na Chłodnej pojawili się pracownicy ministerstwa, a minister Zdrojewski mówi „Metru” o konieczności zmiany prawa autorskiego, podkreślając równocześnie, że zmiany nie powinny polegać na zaostrzaniu prawa karnego.

2. Podobało mi się również, że uczestnicy spotkania w trakcie jego trwania zaczęli się przychylać do tezy, że nie chodzi o wsadzanie internautów do więzienia, a także wątek, do którego bardzo fajnie zapalił się Jurek Owsiak – że w szkołach i mediach powinno się więcej rozmawiać o prawie autorskim.

Teraz to, co podobało mi się mniej – choć na swój sposób było ciekawe:

3. Nie podobała mi się wiara w magiczną moc prawa – Kazik opowiadał anegdotę o tym, że jako nastolatek próbował zwinąć winyl w londyńskim sklepie. Został złapany, przestraszył się i nigdy więcej niczego nie ukradł. Wniosek: straszmy młodych ludzi surowymi karami, to przestaną. Nie wierzę w to, nie ma też możliwości, by przy skali zjawiska straszyć sankcjami karnymi kogoś więcej, niż grupkę pechowców. Bliższa jest mi perspektywa Lawrence’a Lessiga, prezentowana choćby w jego najnowszej książce. Skoro nie da się egzekwować prawnych zakazów piractwa (10 lat batalii z piratami w USA pokazuje to aż zbyt dobrze), a efekt jest odwrotny od zamierzeń, bo kolejne pokolenie wzrasta w poczuciu, że łamanie prawa jest ok, to zdepenalizujmy ściąganie i pomyślmy nad rekompensatami dla twórców. Dodatkowy podatek, stała opłata – cokolwiek, co ma szansę działać, a nie po raz kolejny ośmieszy ustawodawców. Takie pomysły to jednak dla polskich gwiazd science-fiction.

4. Często podnoszonym argumentem było mówienie o Polakach jako „złodziejskim narodzie”, zdemoralizowanym przez komunę itp. Popatrzmy jednak na to, co dzieje się w Skandynawii, która ma piękną tradycję poszanowania prawa i dobra wspólnego. Kod wygrywa z prawem, czasy się zmieniły, płacenie za muzykę staje się wyjątkiem, nie regułą. Ja wiem, że mnie łatwo tak mówić, bo to nie moje potencjalne zyski topnieją przez p2p. Jednak obrażanie się na rzeczywistość chyba nie jest rozwiązaniem.

5. Po raz kolejny zmalała moja wiara w to, że doczekamy się w Polsce jakichś poważniejszych eksperymentów z nowymi modelami biznesowymi. Kto ma być polskim NIN czy Radiohead, jeśli nie największe gwiazdy polskiej sceny? Wrzucając ten wątek w rozmowie usłyszałem, że zachodni artyści zarobili już tyle, że teraz mogą rozdawać. Obecne na dyskusji gwiazdy pokazały, jak bardzo przywiązane są do tradycyjnego modelu handlu fizycznymi nośnikami i jak bardzo nie rozumieją, że na nowych też można próbować zarabiać.

To chyba tyle na gorąco, jeśli byliście dziś na spotkaniu napiszcie, jakie są Wasze wrażenia. A jeśli nie byliście, to śledźcie dyskusję w sieci i sami zabierzcie w niej głos. Bo dzisiejsze spotkanie pokazało też, że w debacie o prawie autorskim najsilniej brzmi głos twórców i prawników reprezentujących organizacje zbiorowego zarządu. A przecież ich perspektywa – choć ważna – nie jest jedyną możliwą.